Văn hóa

Đi hội đền Bạch Mã xem vật cù

Thứ ba, 07/03/2017 - 15:49

(Dân trí) - Vật cù là trò chơi không tốn kém, luật chơi không khó nhưng đòi hỏi người chơi phải nhanh, mạnh, có tốc độ, khả năng bứt phá và tinh thần đồng đội cao. Vật cù mới được phục hồi nhưng là điểm nhấn thu hút của lễ hội đền Bạch Mã (Võ Liệt, Thanh Chương, Nghệ An).

Sáng ngày 6/3/2017 (tức ngày 9/2 năm Bính Thân) tại xã Võ Liệt (Thanh Chương, Nghệ An) đã tổ chức khai hội Lễ hội Đền Bạch Mã. Sau lễ yết cáo, trong khuôn khổ lễ hội diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao, đặc biệt thu hút đông đảo người dân tham gia lễ hội là trò chơi vật cù.

Theo sử cũ chép lại thì trò vật cù xuất hiện từ khoảng thế kỷ 15, bắt nguồn từ việc tuyển chọn trai tráng khỏe mạnh, nhanh nhẹn để bổ sung vào đội quân của tướng quân Phan Đà đuổi đánh quân xâm lược nhà Minh. Các chàng trai tham gia tuyển quân được chia đội, giành nhau một quả cù, nếu bỏ lọt vào lỗ của đội kia sẽ giành phần thắng. Sau dần, vật cù trở thành một hoạt động văn hóa vào dịp đầu Xuân năm mới tại các huyện Đô Lương, Thanh Chương, Nam Đàn.

Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử, trò vật cù dần dần mai một. Năm 1994, Đền Bạch Mã được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa - nghệ thuật. Các hoạt động lễ hội được duy trì hàng năm, nhiều hoạt động lễ tế, trò chơi dân gian được khôi phục lại, trong đó có trò vật cù.

Cù được làm từ củ chuối rừng, đẽo gọt thành hình tròn có đường kính khoảng 30cm, nặng từ 5-7kg. Việc chuẩn bị quả cù cũng được thực hiện từ trước đó hết sức cẩn thận nhằm đảm bảo quả cù không bị trơn trượt trong quá trình tranh cướp, không bị nứt, vỡ do va đập. Muốn vậy, củ chuối sau khi gọt đẽo được luộc qua nước sôi, phơi nắng, phơi sương để đạt được các tiêu chuẩn cần thiết.

Trò vật cù tại lễ hội Đền Bạch Mã năm nay có sự tham gia của 6 đội đến từ các xã Võ Liệt, Thanh Long, Thanh Hà, Thanh Khê, Thanh Chi, Thanh Thủy (Thanh Chương). Đó là những chàng trai rắn rỏi, khỏe mạnh, nhanh nhẹn, dẻo dai. Để tham gia trận đấu, 7 thành viên của mỗi đội đều cởi trần, chỉ mặc quần đùi, phân biệt với nhau bằng màu chiếc khăn vải quấn quanh thắt lưng. Mỗi trận đấu diễn ra trong khoảng thời gian 15 phút. Đội nào bỏ được nhiều lần cù vào lỗ sẽ là đội chiến thắng.

Cù sẽ được giao giữa sân (dài 50m, rộng 25m), các đội sẽ phải bằng sức mạnh, sự khéo léo, đoàn kết để đưa con cù vào lỗ của đối phương. Ngược lại, các thành viên đối phương sẽ phải tranh cướp quyết liệt, ngăn cản nhằm không để đối thủ bỏ cù vào lỗ của đội mình. Thành viên chỉ được tranh cướp cù, không được ôm, vật đối phương… bởi vậy mỗi trận cù thực sự là một cuộc đấu trí, đấu sức mạnh và phô diễn sự khéo léo, đoàn kết của hai đội.