Quảng Nam: Về Tiên Phước thưởng thức lòn bon tận vườn

Lòn bon hay còn gọi là bòn bon được mệnh danh là trái “Nam Trân” ở vùng đất này. Tương truyền, lúc công tử Nguyễn Phúc Ánh chạy theo chúa Nguyễn Phúc Thuần vào Quảng Nam, không may bị quân Tây Sơn phát hiện, phải trốn lên thượng nguồn Ô Gia.

Nhiều ngày lẩn trốn, lương thực cạn, may mắn thay giữa lúc đó ở rừng có loại trái cây rất ngon ngọt, làm dịu cơn khát và đỡ đói. Nhờ vậy mà Nguyễn Phúc Ánh thoát chết để chạy tiếp vào miền Nam thực hiện ý chí “tẩu quốc”, rồi “phục quốc”.

Sau này, khi lên ngôi vua lấy niên hiệu Gia Long, Nguyễn Phúc Ánh ban cho loại trái cây rừng đã từng cứu ông và quân sĩ tên là Nam Trân (trái quý ở phương Nam) – một danh hiệu đầy vinh dự cho một loại sản vật.

Và cũng từ truyền thuyết này, cho đến bây giờ mỗi khi ta ăn trái lòn bon, trong phần thịt của quả còn hằn in dấu móng tay của chúa Nguyễn Phúc Ánh bấm vào lúc trái còn trên thân cây.

Tháng 10 hàng năm là lúc lòn bon chín rộ trên vùng đất Tiên Phước. Ông Phạm Văn Tuyết (53 tuổi, thôn Hội An, xã Tiên Châu) có khoảng 100 gốc lòn bon trong vườn nhà. Nay đến mùa thu hoạch, ông cùng con cái mỗi ngày hái trên 1 tạ để bán cho thương lái.

Hiện giá lòn bon mua tại vườn từ 20.000-30.000/kg, thương lái bán lại với giá khoảng 35.000-40.000/kg. Với 100 cây lòn bon, mỗi vụ ông thu hoạch trên dưới 4 tấn, tiền thu về cũng được kha khá.

Ông Tuyết cho biết, cây lòn bon trồng từ 10-15 năm là có thể cho quả. Trồng cây lòn bon rất dễ, ít tốn công và chi phí chăm sóc nhưng đến mùa thì đem lại thu nhập khá cho người nông dân.

Lòn bon ra hoa vào tháng 4, tháng 5 âm lịch hàng năm, hoa có màu trắng dài, kết thành từng chuỗi. Nhà nào mà có vườn lòn bon nhiều thì hoa nở rộ, tung phấn đồng loạt, hương thơm ngào ngạt, từng chuỗi hoa trắng muốt hòa lẫn trong nắng vàng lấp lánh, thơm lừng trong gió, đẹp đến mê lòng.

Lòn bon thân gỗ, cây cao nên từ khi trồng cho đến khi cây cho trái cũng không phải mất công chăm bón gì nhiều. Ðến chừng tháng 7 thì lòn bon kết trái, đến tháng 10 là trái chín và bắt đầu thu hoạch.

Mùa lòn bon chín chỉ kéo dài chừng một tháng và theo kinh nghiệm của người dân Tiên Phước thì lòn bon càng cuối mùa lại càng ngọt, càng ngon, khi ăn cũng nên chọn những quả lớn vừa, hình hơi thon một chút, vỏ hơi đen thì sẽ càng ngọt.

Trái lòn bon từa tựa trái dâu đất, to cỡ bằng ngón chân cái, khi chín trái lòn bon có màu vàng nhạt như mỡ gà, nom rất đẹp mắt. Mùa lòn bon chín rộ, nếu ta lạc bước vào những vườn lòn bon thì ta sẽ ngỡ ngàng trước vẻ đẹp vàng ươm của trái chín, của những chùm lòn bon trĩu nặng, sum suê từ thân đến ngọn, trái trĩu trên cành, trái lẫn trong lá xanh.

Ông Đoàn Dũng – Phó Chánh Văn phòng huyện Tiên Phước - cho hay, hiện trên địa bàn huyện Tiên Phước có rất nhiều nhà vườn lòn bon quy mô lớn, đẹp; hiện huyện tổng diện tích lòn bon khoảng 160ha đang cho quả. Bên cạnh đó, có khoảng 200ha lòn bon đang được người dân trồng mới.

“Tiên Châu là một trong những xã điểm du lịch của huyện Tiên Phước, huyện cũng đã quy hoạch kinh tế vườn, trang trại sinh thái kết hợp du lịch với Đề án 548 trong giai đoạn 2017-2015, tỉnh đã phê duyệt với tổng mức đầu tử 650 tỉ, mỗi năm tỉnh bố trí huyện 10 tỉ gọi là vốn mồi. Hiện huyện đang thực hiện đề án”, ông Dũng nói.

Có thể khẳng định lòn bon Tiên Phước có vị ngọt thanh pha chua, là món quà lý tưởng để biếu tặng mỗi khi ai đó có dịp ghé qua xứ Tiên này. Những ngày này, nhiều nam thanh nữ tú đi từng đoàn bằng xe máy vào các vườn lòn bon tham quan, giải trí và thưởng thức đặc sản vùng trung du này.

Công Bính