Thị trường lao động phục hồi nhưng vẫn bộc lộ những vấn đề bất cập

Ngày 14/4, Cục Việc làm (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) tổ chức Hội nghị tập huấn công tác truyền thông về lĩnh vực việc làm.

Bà Nguyễn Hải Yến - Trưởng phòng Thị trường lao động (Cục Việc làm) cho biết, khi dịch Covid -19 xảy ra, thị trường lao động bị tác động nặng nề. Có thời điểm, hơn 30 triệu lao động (tương ứng hơn 58% lực lượng lao động) của Việt Nam bị ảnh hưởng tiêu cực.

Tuy nhiên, từ đầu năm 2022, với các chính sách, giải pháp đồng bộ của nhà nước, thị trường lao động Việt Nam đã dần phục hồi.

Cụ thể, trong quý I/2023, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 52,2 triệu người (tăng 88,7 triệu người so với quý trước và tăng hơn 1 triệu người so với cùng kỳ năm trước). Tỷ lệ lao động tham gia lực lượng lao động quý I/2023 là hơn 68%.

Trình độ chuyên môn kỹ thuật của người lao động dần được cải thiện khi tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ quý I/2023 là 26,4% (cao hơn 0,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước).

Số lao động có việc làm tiếp tục tăng, lao động từ 15 tuổi trở lên có việc làm trong quý I/2023 là 51,1 triệu người (tăng 1,1 triệu người so với cùng kỳ năm trước và tăng hơn 670 nghìn người so với năm 2019).

Bên cạnh đó, thu nhập bình quân của người lao động quý I/2023 là 7 triệu đồng (tăng 640.000 đồng so với cùng kỳ năm trước). Số lượng và tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm đều giảm.

Bà Nguyễn Hải Yến đánh giá, mặc dù thị trường lao động đang phục hồi và phát triển nhưng vẫn bộc lộ những vấn đề bất cập, hạn chế. Chất lượng cung lao động còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng nhu cầu lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập.

Điều này thể hiện ở con số có khoảng 38 triệu lao động chưa qua đào tạo từ sơ cấp trở lên, cả nước chỉ có 26,4% người lao động đã qua đào tạo, có bằng, chứng chỉ.

Cầu lao động của nền kinh tế cũng chưa đủ "hiện đại", chưa có đủ việc làm bền vững. Bà Yến phân tích, hiện cả nước có hơn 51 triệu lao động nhưng có hơn 13 triệu lao động làm ở khu vực nông - lâm  - ngư nghiệp và thủy sản (chiếm hơn 27%), gần 33 triệu lao động đang làm việc ở khối phi chính thức (chiếm hơn 64%).

Nhìn chung, thị trường lao động Việt Nam vẫn có hiện tượng mất cân đối cung - cầu lao động cục bộ và có sự phát triển không đồng đều giữa các vùng miền, khu vực, ngành nghề kinh tế.

Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên còn cao (quý I/2023 là 7,61%), có hơn 1,5 triệu thanh niên không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo (chiếm 11,7% tổng số thanh niên).

Để khắc phục những hạn chế này, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nghị quyết về phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại hiệu quả, bền vững và hội nhập nhằm phục hồi nhanh kinh tế - xã hội.

Để thực hiện nghị quyết, Cục Việc làm cũng đề ra nhiều giải pháp thực hiện như tập trung thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng lao động để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động; tăng cường đầu tư, phát triển các ngành kinh tế tạo nhiều việc làm bền vững; đầu tư phát triển hệ thống kết nối cung - cầu lao động; hỗ trợ phát triển lưới an sinh và bảo hiểm cho người lao động.

Trong đó, giải pháp được nhấn mạnh, đốc thúc thực hiện là khẩn trương triển khai các điều kiện đảm bảo hiệu quả việc phân luồng, liên thông trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm thúc đẩy xã hội học tập, học tập suốt đời trong cộng đồng, trong công nhân lao động.

Các cơ quan sẽ tập trung rà soát, đánh giá năng lực hệ thống các cơ sở đào tạo, tổ chức đánh giá kỹ năng nghề; tăng cường kết nối, trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và các cơ sở đào tạo để kịp thời triển khai các giải pháp đào tạo, nâng cao chất lượng, quy mô, cơ cấu ngành nghề, trình độ của lực lượng lao động, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, đảm bảo cân bằng cung cầu của thị trường lao động nói chung.

Nghiên cứu phát triển các chương trình đào tạo về tác phong, kỷ luật, tâm lý người lao động để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu của doanh nghiệp. Đẩy mạnh đào tạo nghề nghiệp cho người lao động cả trước - trong - sau quá trình tham gia thị trường lao động; cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu ngành nghề, trình độ của lao động. Việc phân luồng, hướng nghiệp nhắm tới mục tiêu phát triển nguồn nhân lực có chất lượng cao, chiếm lĩnh các ngành nghề khoa học - kỹ thuật - công nghệ và đào tạo các chuyên ngành mới trong chuyển đổi số như trí tuệ nhân tạo (AI), khoa học dữ liệu, dữ liệu lớn, IoT, chuỗi khối...