Lạ miệng món ăn từ côn trùng đậm chất đồng quê

Những loại côn trùng từ phổ biến đến loại khó tìm đều được chế biến thành các món ăn đậm chất quê, mang hương vị lạ lẫm, khá kén người ăn nhưng lại hấp dẫn với những người dân quê và cả những thực khách ưa tìm hiểu những hương vị mới lạ.

Tùy theo từng mùa mà có các loại côn trùng để chế biến thành những món khác nhau. Thời điểm này đang mùa gặt, không khó để mấy tốp trẻ con đuổi bắt được hàng cân cào cào, châu chấu hay muồm muỗm trên khắp cánh đồng. Người dân quê vẫn hay gọi chúng là “tôm bay” cho gần gũi với những món ăn phổ biến của các gia đình.

Ở Sơn La, món ăn từ “tôm bay” ban đầu chỉ có đồng bào người Thái biết đến, nay đã phổ biến khắp các nơi thành một món ăn đặc sản khi mùa gặt về. Thường mỗi loại phải được chế biến riêng để mùi vị của chúng không lẫn vào nhau, tạo nên sự hấp dẫn khi thưởng thức. Cào cào, châu chấu hay muồm muỗm bắt về, được cắt cánh, chân, nặn bớt phần ruột già bên trong, rửa sạch, ướp muối rồi đem rang giòn là có thể lên đĩa. Món này dễ ăn bởi vị ngọt, giòn, mùi thơm đặc trưng. Riêng cào cào còn được chế biến món xào sả, ớt, vị đậm đà, cay nồng hòa quyện, ngon chẳng kém gì đặc sản xứ nào.

Sau mùa gặt, đến khoảng tháng 9, tháng 10 là lúc dế mèn phát triển và xuất hiện nhiều nhất. Những con dế to, đen trũi, bụng trắng phưỡn chứa đựng bao nhiêu chất đạm, chất béo bên trong nhưng ít khi chui khỏi mặt đất. Sau mỗi giờ học, tụi nhỏ đứa xách xô nước, đứa cầm dao, cầm thuổng lên các bãi cỏ tìm hang dế mèn đào tới tấp. Nhiều đứa có kinh nghiệm chỉ cần áp tai vào sát cửa hang nghe ngóng là có thể biết được trong hang có dế hay không.

Những cái hang có thể sâu vài chục phân và kéo dài hàng mét và có thường có một cửa hang phụ cách cửa hang chính không xa. Để chắc chắn bắt được dế, người đào phải tìm và lấp đi cửa hang phụ rồi đào ở cửa hang chính đến nửa chừng, sau đó đổ nước vào, dế ngập nước sẽ chui ra, tụi nhỏ chỉ cần chờ có vậy để tóm gọn cho vào giỏ.

Những người sành ăn côn trùng thường nói không món nào ngon bằng món dế mèn rang giòn. Dế được cắt bớt cánh, chân, ngâm chút nước măng chua cùng gia vị đem rang cả con, lúc ăn cắn ngập răng, vị bùi, béo, ngậy, thơm và ngọt lạ.

Cuối năm, khoảng tháng 11 âm lịch, bà con các bản người Thái mỗi khi đi rừng thường hay để ý tìm các tổ kiến ở cành cây để thu trứng kiến. Loại kiến có trứng có thể ăn được có hình dạng giống kiến càng, tổ kiến to bằng tổ ong vò vẽ, trứng kiến màu trắng sữa to như hạt gạo. Trứng kiến đem về thường để rang hoặc đồ cùng xôi nếp hoặc trộn nhiều thứ gia vị làm món hấp, ăn thơm và ngậy.

Ra tết, khi mùa hoa nhãn nở, không khí như rầm rộ hơn bởi chỉ cần ở đâu có cây nhãn là thấy chiều chiều có người xách xô, cầm vợt đi bắt bọ xít. Nước tiểu bọ xít vốn có thể gây phồng, rộp da nhưng chỉ cần thả vào nước, con bọ thải hết chất độc là có thể đem rang giòn thành món ăn khiến nhiều người ưa thích bởi hương vị đặc biệt, không lẫn với những món ăn thường ngày.

Nhiều loài côn trùng khác cũng trở thành món ăn phổ biến như: nhộng ong, sâu móc, bọ măng, ve sầu… Mỗi người đều có cách chế biến côn trùng riêng, phù hợp khẩu vị nhưng đặc sắc nhất là phải qua tay những “đầu bếp” tài hoa người Thái, họ là người phát hiện và luôn có bí quyết riêng trong cách chế biến loại thực phẩm đặc biệt này, khiến món ăn thêm hấp dẫn.

Vào mỗi mùa, dạo quanh các chợ ở vùng quê hay tại thành phố đều dễ dàng bắt gặp các bà, các chị người Thái mang ra chợ bán nào nhộng ong, châu chấu, cào cào… với giá khá cao mà vẫn luôn đắt khách. Cũng có thể dễ dàng tìm thấy những món đặc sản từ côn trùng ở các nhà hàng miền núi. Những món ăn lạ miệng này khiến cuộc sống miền sơn cước thêm đặc sắc, mang dấu ấn riêng, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng những người từ phương xa đến.

Bài, ảnh: Uyên Minh